GÖRÜŞLERİMİZ

Nişanlanma Nedir?

• TMK M.118 Nişanlanma evlenme vaadiyle olur. O halde “Nişanlanma evliliğin ön şartıdır.” Bu vaadin açık olarak yapılması mümkün olabileceği gibi iradeyi ortaya koyan herhangi bir davranışla da yapılması mümkün olabilmektedir.
• Herhangi bir şekle bağlı değildir. Kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır dolayısıyla temsil yolu söz konusu olamaz.
• TMK M.119 Nişanlılık, evlenmeye zorlamak için dava hakkı vermez. Evlenmeden kaçınma hâli için öngörülen cayma tazminatı veya ceza şartı dava edilemez; ancak yapılan ödemeler de geri istenemez.

-Nişanlanma Ehliyeti

• Tam ehliyetliler, diğer hukuki işlemler gibi nişanlanmayı da hiç kimsenin izininaşışn ve onayına gerek kalmadan yapabilirler.
• Tam ehliyetsizler ayırt etme gücünden yoksun oldukları için kendi başlarına evlenme vaadi veremez, temsil yasağı kaynaklı olarak temsil ile de böyle bir nişanlılık söz konusu olamaz.,
• Sınırlı ehliyetsizler ( ayırt etme gücüne sahip küçük ve kısıtlı )ise yasal temsilcilerinin izniyle nişanlanmayı gerçekleştirebilir. Kanun koyucu TMK M.118/II de “Nişanlanma, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça küçüğü veya kısıtlıyı bağlamaz.” Şeklinde düzenlemiştir. Bir takım tartışmalar neticesinde baskın olan görüşe göre, sınırlı ehliyetsizin ,  yasal temsilcisinin rızası olmadan yaptığı nişanlanmanın geçerli olduğunu fakat sınırlı ehliyetsizin nişanın bozulmasına sebep olması durumunda bunun mali sonuçları ile bağlı olmayacağını savunulmaktadır.

TMK ‘da evlenme engelleri düzenlenmiş olmasına rağmen, nişanlanma engelleri düzenlenmemiştir. Evlenme için düzenlenen şartlar, nişanlanma için de geçerlidir.

Nişanlanma Engelleri

• Yakın Hısımlık( Kan ve kayın hısımlığı)
• Evlatlık ilişkisinin bulunması
• Mevcut bir evlilik
• İkinci nişanlılık
• Akıl Hastalığı

Nişanlanmadan Doğan Haklar ve Yükümlülükler

• Sadakat Yükümlülüğü
• Tanıklıktan Kaçınma Hakkı: Taraflardan biri diğeri aleyhine açılmış olan davada tanık olmaktan kaçınabilir.
• Hâkimlikten Kaçınma Hakkı: Nişanlı olan Hâkim, nişanlısının dahli olduğu davaya bakmaktan kaçınabileceği gibi, davanın karşı tarafı da nişanlı hakimi reddedebilir.
• Mal Rejimi Sözleşmesi Yapma Hakkı
• Haksız Fiil ve Fiillerden kaynaklı doğan haklar: Nişanlılardan birinin haksız fiil ile öldürülmesi halinde, sağ kalan nişanlı, failden, destekten yoksun kalma tazminatı, öldürülmesi halinde ise manevi tazminat isteme hakkına sahiptir.

Nişanlılığın Sona Ermesi

• Nişanlılığın en doğal sona erme sebebi evlenmedir. Taraflar birbiri ile evlenerek veya farklı kişilerle evlenerek de nişanlılığı sona erdirebilir.
• Taraflardan birinin ölümü, hakkında ölüm karinesi veya gaipliğine karar verilmesi durumunda da nişanlılık sona erer.
• Taraflardan birinin ayırtım gücünü yitirmesi ve yakın hısım olduklarının sonradan ortaya çıkması hallerinde
• Nişanlılar karşılıklı anlaşmak suretiyle, herhangi bir şekle bağlı olmadan nişanlılık ilişkisine her zaman son verebilir.
• İrade Beyanındaki sakatlıklar( Hata, hile, korkutma, tehdit, ikrah)
• Nişanlılardan her biri haklı bir sebep olsa da olmasa da nişanlılığa dilediği zaman son verebilir, haklı bir sebep olmaksızın bozulması halinde nişanı bozan taraf bozmanın getirdiği sonuçlarına katlanmakla yükümlüdür.

Nişanlılığın Sona Ermesinin Sonuçları

Maddi Tazminat

• Nişanın bozulmasında kusurlu olan taraf, diğerine TMK m.2 Dürüstlük Kuralı çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar, katlandığı maddi fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de aynı koşullar altında yapacakları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilir.
• Tazmin edilecek zarar ve masraflar arasına, kusursuz olan nişanlının, nişanlanmanın geçerli olduğuna güvenerek yaptığı masraflardır. ( Nişan Masrafları, Ev Kiralanması, Möble Satın Alınması Vs.)
• 1 Yıllık Zamanaşımına tabidir. ( Nişanlılığın sona ermesinden başlayarak...)
• TMK m.120’de düzenlenmiştir.

Manevi Tazminat

• Nişanın bozulması halinde kişilik hakkı zarara uğrayan nişanlı, nişanın bozulmasında kusurlu rol oynayan taraftan manevi tazminat talebinde bulunabilir.
• Manevi tazminat sadece para olarak istenilebilir, bir edimin yerine getirilmesi söz konusu değildir.
• Manevi tazminat isteme ve dava açma hakkı sadece kişilik hakkı ihlal edilen nişanlıya aittir.
• Kişilik hakkının nasıl ihlal edildiği her somut olaya göre ayrı olarak değerlendirilmelidir.
• 1 yıllık Zamanaşımına tabidir. ( Nişanlılığın sona ermesinden başlayarak…)
• TMK m.121’ de düzenlenmiştir.

Hediyelerin geri verilmesi

TMK m.122 - Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.

Hediye kavramından bahsetmek gerekirse, nişanlıya verilen ekonomik değeri olan her türlü kazandırma diyebiliriz. Nişan yüzükleri, mücevher, çeşitli eşya, para vs. hediye olarak nitelendirilebilir.

Hediyelerden sadece alışılmışın dışında kalanların istenmesi söz konusudur. Bir hediyenin alışılmışın dışında olduğunu anlamak için, bunun yöresel örf ve adetlere göre hediyelerden olması, verilen hediyenin maddi değerinin yüksek olması gerekir.

Şartları:

• Hediyenin nişanlılık dolayısıyla verilmiş olması gerekir.
• İstenilecek hediyenin alışılmışın (mutad) dışında olması gerekir.
• Nişanlılık evlenme dışında bir sebeple sona ermelidir.
• İstem hakkına nişanlılar, ana ve babaları ya da onlar gibi hareket eden kimseler sahiptirler.

Kaynakça

• Tan Tahsin Zapata – Medeni Hukuk
• Dr. Mehmet DURAL, Prof. Dr. Tufan OĞUZ, Doç. Dr. Mustafa Alper GÜMÜŞ- Türk Özel Hukuku Cilt III- Aile Hukuku
• Mehmet REMZİ, Sezer AYDIN, Murat ISPARTALI – Medeni Hukuk